religie of moraal anno 2024

Op zaterdag 23 maart 2024 van 9.30u tot +/- 15.00u  verwelkomen wij alle geïnteresseerden in de Koninklijke Bibliotheek van België voor een studiedag rond de vraag: 

“Kunnen religie of moraal nog iets betekenen voor ons anno 2024, nu we in een pluralistische, seculiere en hoogtechnologisch-wetenschappelijke cultuur leven met toenemende artificiële intelligentie?”

We gaan in op vragen: Hoe verhoudt religie zich ten aanzien van de Verlichting en de gerationaliseerde leefwereld? 

De positieve opvatting van Kant over de Verlichting impliceert een vorm van religie-kritiek, zonder uit te monden in een atheïsme. Zijn religiekritiek houdt verband met het emancipatorisch project zonder daarbij religie af te wijzen. In de 18^de eeuw was de ontwikkeling van de moderne cultuur op basis van wetenschap en techniek nog pril. 

Bergson leefde in de 19^de en 20^ste eeuw, een periode waarin rationalisme, wetenschap en technologie tot volle ontplooiing zijn gekomen, en waarbij de negatieve aspecten (de vernietigende kracht van moderne wapens in WO I als voorbeeld) duidelijk zijn geworden. Hij doet een beroep op een originele religie-opvatting om de negatieve ontwikkelingen een halt toe te roepen. Is zijn poging vandaag nog steeds geloofwaardig, te meer wanneer we de verdere moeilijke ontwikkelingen van de moderne cultuur erbij betrekken (inhumane oorlogen, klimaatverandering, pandemieën).

De ontwikkeling van wetenschap-technologie-industrialisering en misschien vandaag ook AI hebben deze ontwikkelingen mede teweeggebracht en plaatsen ons opnieuw voor grote existentiële vragen en uitdagingen: kan religie en ethiek ons hierbij op het spoor zetten?

Het hedendaagse belang van de inzichten over deze twee klassieke denkers, is niet te onderschatten, en hun filosofieën zijn nog steeds bruikbaar. Hoe hebben we vandaag nog behoefte aan moraal of religie? In de tijd van Kant en Bergson doordrong religie elk facet van het leven; mensen waren daar dagelijks mee bezig. Lijkt dat vandaag niet volstrekt verlaten? In welke mate is religie dan nog relevant? Hoe beïnvloeden religies en de gevolgen (cf. Gaza) de huidige samenleving (in abstracto)? Kunnen we zonder religie of moraal, en wat is de meerwaarde ervan? Is er nog religie, of enkel een soort spiritualiteit mogelijk? 

Kant en Bergson helpen om religie en moraal vandaag nog te kunnen denken en er actuele invulling aan te geven. We krijgen dus werkelijk antwoord op de vragen die ons vandaag bezig houden. En als we buitengaan, kunnen we aan de slag. 

Met die eerste studiedag hebben we genoeg bagage om dan de stap naar AI te zetten. We geven een aanzet naar een mogelijke tweede studiedag rond de vragen:

“Heeft de wereld met AI nog nood aan een moraal of religie? Hoe zien in de virtuele wereld moraal (en religie?) eruit? 
Hoe zorgen we ervoor dat AI en de virtuele wereld geen onethische Kant uitgaan?”

Alvast ziet ons programma voor de eerste studiedag van zaterdag 23 maart 2024 er als volgt uit:

• 09.30u:  verwelkoming door prof. dr. Adelheid Rigo

              inleiding door em. prof. dr. Johan Stuy

• 10.00u:  uiteenzetting door Ward Van Uytsel ~ De 3 kritieken van Kant als               aanloop naar zijn vierde kritiek. Hoe is religie mogelijk voor en door een        redelijk denkend wezen? Als ik louter vertrouw op mijn rede, is religie            dan überhaupt mogelijk? 

• 11.15u:  vragen ~ korte pauze 

• 11.30u:  uiteenzetting door Ward Van Uytsel ~ Bergson redt de metafysica van        Kant: de mens is een biologisch en intuïtief voelend wezen, en zo             onderdeel van een groter geheel. Religie mondt uit in een soort   spiritualiteit. Hoe kunnen we dat relevant gebruiken in 2023? 

• 12.45u:  vragen ~ korte pauze

• 13.00u:  broodjeslunch met koffie, thee en frisdrank

• 13.45u:  discussie: de betekenis van religie in een seculiere cultuur ~ moderator     prof.    dr. Johan Stuy

• 15.00u: einde

De zaal wordt aangeboden door partner weKONEKT.brussels. De studiedag wordt georganiseerd in samenwerking met de ‘Secular Studies Association Brussels’,VUB.

De Koninklijke Bibliotheek werkt met een cateraar die voor 35,00 euro per persoon een broodjeslunch met frisdrank, thee een koffie aanbiedt. 

Als je deelneemt aan de broodjeslunch, gelieve vóór 13 maart 2024 de cateringskost van 35 euro over te schrijven op rekeningnummer BE57 9733 6680 5635 met vermelding van je “naam (of namen)” + “Studiedag 23 maart KBR”. Bij vragen, mail gerust naar ward@wardvanuytsel.com. 

Deelname zonder broodjeslunch is gratis. Wel graag een bevestiging van jouw aanwezigheid via een mail naar ward@wardvanuytsel.com